Dinimizde Camii Hükümleri 3

Bundan yaklaşık yirmi yıl önce bir cami yapılmış ve mübarek “Sahib’üz-Zaman” (Allah zuhurunu yakın eylesin) ismi verilmiştir ve bu ismin caminin vakıf akdinde zikredildiği de belli değildir. Acaba caminin ismini merkez camii olarak değiştirmenin sakıncası var mıdır?

Cevap:

Sadece ismin değiştirilmesinde sakınca yoktur.

Burada eskiden beri süregelen yaygın bir adet var. Muharrem, Sefer, Ramazan aylarında ve diğer dinî münasebetlerde harcanması için camiye adaklar yapılıyor. Son zamanlarda camilerde ısıtma ve benzeri teçhizatlardan yararlanılmaktadır. Mahalle ahalisinden biri ölünce, camide onun için anma merasimi (Fatiha meclisi) düzenleniyor. Bu merasimlerde caminin aydınlatma ve ısıtmasından yararlanılıyor; merasimi düzenleyenler de bu masrafları karşılamıyorlar. Bu şer’an caiz midir?

Cevap:

Özel yas merasimleri ve benzerlerinde caminin imkânlarından yararlanmanın caiz oluşu o imkânların camiye ne adla adak adandığına veya ne için vakfedildiğine bağlıdır.

Bir köyde yeni yapılmış bir cami var (bu cami eski caminin yerine inşa edilmiştir). Yeri eski caminin bir parçası olan bu caminin bir köşesinde şer’î hükmü bilmemelerinden dolayı bir çayhane ve onun üzerinde de bir kütüphane yapmışlar. Bu hususta görüşünüz nedir?

Cevap:

Önceki caminin yerinde çayhane yapmak sahih değildir ve oranın yine camiye dönüştürülmesi farzdır; caminin üstü de cami hükmündedir. Dolayısıyla caminin bütün şer’î eser ve hükümleri orda da geçerlidir; ancak kitap mütalaa etmek için oraya kitap rafları bırakmak ve orada kitap bulundurmak namaz kılanlara engel olmazsa, sakıncası yoktur.

Köylerin birinde yıkılmak üzere olan bir cami vardır. Yol açmaya engel olmadığından onu yıkmak için de herhangi bir gerekçe yok. Acaba bu camiyi tamamen yıkmak caiz midir? Bu camiye ait bir miktar eşya da var; bu eşyalar kime verilmelidir?

Cevap:

Camiyi yıkmak caiz değildir ve genel olarak caminin harabe olması onu camilikten çıkarmaz. Caminin eşyaları ve gelirlerine eğer o camide ihtiyaç olmazsa, istifade edilmesi için diğer camilere vermenin sakıncası yoktur.

Şimdiki vakıflarda caminin bir parçasını oluşturan kütüphaneler gibi, caminin binasına girmeden ve camide tasarruf etmeden caminin avlusunun bir köşesinde müze yapmak caiz midir?

Cevap:

Caminin avlusunun vakıf şekliyle çelişirse veya caminin binasının değişmesine sebep olursa, caminin avlusunda müze veya kütüphane yapmak caiz değildir. Bu iş için caminin yakınında ayrı bir yer yapmak daha iyidir.

Vakfedilmiş bir yerde cami, dini medrese ve umumi kütüphane yapılmıştır; bunların hepsi şimdi faaliyet halindedir. Burası şimdi belediyenin yıkım projesi içine girmektedir. Bunları yıkarak belediyeden yardım alıp daha iyi bir bina yapmak için belediyeyle nasıl yardımlaşılabilir?

Cevap:

Belediye onu yıkar da karşılığını verirse, bunu almanın sakıncası yoktur; ancak önemli bir maslahat olmaksızın vakfedilmiş cami ve medreseyi yıkmak haddizatında caiz değildir.

Bir camiyi büyültmek için caminin avlusunda bulunan ağaçlardan birkaçını kesmek gerekiyor. Bu iş caiz midir? Elbette, caminin avlusu büyüktür ve orada çok ağaç bulunmaktadır.

Cevap:

Camiyi genişletmeye gerek varsa ve caminin avlusunu camiye eklemek ve ağaçları kesmek vakfı değiştirmek sayılmazsa, sakıncası yoktur.

Önceden caminin üstü kapalı bölümünden olan ve belediyenin bayındırlaştırma projesi alanına girdikten sonra yıkılarak yol olan yerin hükmü nedir?

Cevap:

Önceki cami hâline dönüşmesi ihtimali uzaksa, orada camiye dair şer’î hükümlerin geçerli oluşu belli değildir.

Yıkılmış ve mescit özelliğini yitirmiş veya yerine başka bir bina yapılmış ve tekrar mescit yapılma ümidi kalmamış (örneğin yıkılmış ve yeri değişmiş bir köy gibi) bir mescit mekânını necis etmek haram mıdır? Orayı paklamak vacip midir?

Cevap:

Soruda anlatıldığı şekliyle o mekânın necis edilmesinin haram olduğu belirgin değildir. Ancak ihtiyat gereği necis edilmemesi önceliklidir.

Ben bir müddettir camilerden birinde cemaat namazı kıldırıyorum ve o caminin nasıl vakfedildiğinden de haberim yoktur. Caminin gider açısından bir takım sorunlarla karşılaştığı dikkate alındığında, caminin bodrumunu camiye uygun bir iş için kiraya vermek caiz midir?

Cevap:

Bodruma cami denilmezse ve caminin ihtiyacı olan eklerden de olmazsa, sakıncası yoktur.

Caminin giderlerini karşılamak için bir emlaki olmadığından caminin yönetim kurulu -dernek üyeleri- caminin üstü kapalı bölümünün altında bodrum kazmışlar ve caminin ihtiyaçlarını karşılamak için orada bir iş yeri oluşturmak istiyorlar. Bu iş caiz midir?

Cevap:

Caminin üstü kapalı bölümünün altını işyeri ve benzeri şeyler yapmak için kazmak caiz değildir.

Kâfirlerin, tarihi eserleri görmek için bile olsa, Müslümanların camisine girmeleri caiz değil midir?

Cevap:

Kâfirlerin, Mescidi Haram’a girmeleri haramdır. Diğer camilere girmeleri de hürmetsizlik sayılırsa, caiz değildir. İhtiyat gereği diğer camilere de girmemelidirler.

Kâfirlerin eliyle yapılan bir camide namaz kılmak caiz midir?

Cevap: Orada namaz kılmanın sakıncası yoktur.

Eğer bir kâfir, gönüllü olarak mescit binasına mali veya farklı bir yardımda bulunursa, bunu kabul etmek caiz midir?

Cevap:

Sakıncası yoktur.

Birisi geceleyin camiye gelerek orada uyur da cünüp olursa ve uyandığında camiden çıkamazsa, vazifesi nedir?

Cevap:

Camiden çıkamaz ve başka bir yere gidemezse, camide kalmasının caiz olması için hemen teyemmüm etmesi farzdır.