Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) BaÅŸkanı Mesut Barzani’nin 25 Eylül’de düzenlenmesi öngörülen referandumun gerçeklemekte kararlılığını yinelediÄŸi açıklamaları; merkezi Irak hükümeti ve Ankara’nın sert uyarıyla karşılık buldu. Irak BaÅŸbakanı Haydar el Ä°badi, Kürtlerin bağımsız devlet arzusunun trajedilerle sonuçlanabileceÄŸi uyarısında bulundu. Türkiye DışiÅŸleri Bakanı Mevlüt ÇavuÅŸoÄŸlu ise, referandumun iç savaÅŸa sebebiyet verme ihtimaline iÅŸaret etti. Peki, referandumun gerçekleÅŸmesi hangi sonuçları doÄŸurur? Sputnik’e konuÅŸan Gazeteci Celal BaÅŸlangıç’a göre referandumun gerçekleÅŸmesi durumunda, halk ciddi bir ekonomik bunalım ve darboÄŸazla karşı karşıya kalabilir.
IKBY’nin hamlesine karşılık Türkiye ve Ä°ran’ın yönetime baskı uygulayabileceÄŸine iÅŸaret eden BaÅŸlangıç “Bir çok siyasi hareket Türkiye, Ä°ran ve merkezi iktidarın kendilerine uygulayacağı baskıdan endiÅŸe ediyorlar. KDP dışındaki siyasi hareketlerde bu endiÅŸe var ve ÅŸu anda ekonomik krizi tavan yapmış durumda. Erbil tarafı elektriÄŸi Türkiye’den, Süleymaniye tarafı da elektriÄŸi Ä°ran’dan alıyor. Åžu an Süleymaniye gibi bir kentte günde en fazla 6-7 saat elektrik verilebiliyor. ‘Sadece elektriÄŸimizi bile kesseler hayatımız çok zorlaşır’ kanısı yaygın. Kaldı ki Kürdistan Federal Bölgesi, bütün gıda maddelerini Türkiye’den ve Ä°ran’dan ithal eden bir ülke durumunda” ifadelerini kullandı.
Söz konusu hamlenin kötü ekonomik ÅŸartlarda parlamento kararı olmaksızın yapılmasının sakıncasına deÄŸinen Gazeteci BaÅŸlangıç “Yaygın bir görüşe göre, bağımsızlık kararı alınsa da bu ekonomik ÅŸartlarda, bu yapıyla KDP bağımsızlık kararını ekonomik krizler, komÅŸu ülkelerle iliÅŸkiler, merkezi hükümetle iliÅŸkiler sebebiyle uygulayamayacak” dedi.
‘HENÃœZ UZLAÅžI YOK, REFERANDUMUN ERTELENMESÄ° OLASI’
Referanduma gidildiÄŸim takdirde yüzde 90 ila 95 arasında bir ‘evet’ yüzdesi çıkacağı yönünde öngörüsünü paylaÅŸan BaÅŸlangıç ” Referandumun bağımsızlık kararıyla sonuçlanması kesin. Burada tartışılan konu, referandum kararının alınış biçimi ile alakalı. Çünkü referandum kararı, 2015’ten bu yana kapalı olan Kürdistan parlamentosunda deÄŸil Barzani’nin yaptığı bir toplantıda alındı. Malum, Goran Hareketi’ne mensup olan parlamento baÅŸkanı 2015’ten beri Erbil’e giremiyor ve parlamento toplanamıyor. Parlamento kararı olmaması da eleÅŸtiriliyor” diye konuÅŸtu.
Referandumun ertelenmesinin olası olduÄŸuna iÅŸaret eden BaÅŸlangıç “KDP’lilerin dışında Güney Kürdistan’da referandumun ertelenmesi beklentisi yüksek. Çünkü gerek Goran hareketi ki onlar KDP’den sonra federe devletin, federasyon bölgesinin en güçlü partileri gerek YNK gerek Goran hareketi bu referandumun bu ÅŸekilde karar altına alınmasını istemiyorlar. Bunun parlamento kararına dönüştürülmesini istiyorlar. Talepleri bu yönde. UzlaÅŸma arayışları sürüyor henüz saÄŸlanmış deÄŸil” diye ekledi.
‘SORUNLAR ÇÖZÃœM BEKLÄ°YOR; BARZANÄ° VE Ä°BADÄ° KOZ PEŞİNDE’
Herhangi bir üçüncü tarafın referandum sürecine müdahale edemeyeceÄŸini söyleyen BaÅŸlangıç “Ulusların kaderlerine tayin haklarına saygı gösterilmesi gerekiyor. Bu ne Amerika’nın ne de Türkiye’nin müdahale edebileceÄŸi bir referandum deÄŸil. Buna eninde sonunda Kürt halkı karar verecek. Bu karar verme sürecinde merkezi hükümetle görüşerek, anlaÅŸarak, çözerek istiyorsa yapacak, istemiyorsa da yapmayacak. Yani Kürtlerin federasyon olarak ayrılması Türkiye’yi niye ilgilendirir ki? Zaten Türkiye’yi bu anlamda Kürt fobisinden dolayı sürekli sürece ve kendi sınırlarının ötesindeki Kürtlere de müdahil durumda” dedi.
BaÅŸlangıç “Bundan sonra Kürtlerin nasıl karar verdikleri, karar mekanizmalarının farklı taraflara zuhur edip etmeyeceÄŸi, parlamentonun bu konuda niye devre dışı bırakıldığını zaten kendi içlerinde tartışıyorlar. Onun için hiçbir yabancı ülkenin referandum olsun ya da olmasın demeye hakkı yok” ifadelerini kullandı.
Referandumun Barzani ve Ä°badi arasında siyasi bir koz haline geldiÄŸini dile getiren BaÅŸlangıç “Hem kendi iç dengeleri hem de merkezi hükümete karşı koz elde etme isteÄŸinden ötürü Barzani’nin bu referanduma ihtiyacı var. Ä°badi de bu kozu Barzani’ye vermek istemiyor” dedi ve ekledi:
“Parlamento BaÅŸkanı Goran Hareketi’nden, Süleymaniye’de oturuyor ve iki yıldır Erbil’e yani parlamentonun bulunduÄŸu yere giremiyor. KDP’nin yaptığı anlaÅŸmalar var, Kürdistan Federe Bölgesi halkının tümü tarafından bilinmiyor. Hatta muhalefet partileri kabinede bakanları olan partiler bile hükümet ortağı partiler bile bu anlaÅŸmaları örneÄŸin Türkiye’yle yapılan petrol anlaÅŸmasının ne olduÄŸunu tam olarak bilmiyorlar. Esas çözülmesi gereken noktalar bunlar.”
Elif Sudagezer
